Cerebellaire ataxie
Een van de taken van een rasvereniging is uitdrukkelijk het voorkomen van het fokken met dieren die bewezen belast zijn met erfelijke ziekten die ernstig letsel of de dood veroorzaken, en het voorkomen van de verspreiding van dergelijke genetische defecten. Voor sommige afwijkingen is er geen of helaas nog geen test om vooraf te kunnen doen. Ook is het onmogelijk om alles te gaan testen. Sommige ziektes komen in een bepaalde variëteit voor en niet of nauwelijks in een andere variëteit. Andere gebreken komen bij specifieke populaties voor zoals nu het geval lijkt. Indien er een afwijking binnen het ras/variëteit/populatie met een regelmaat lijkt voor te komen en er is een test beschikbaar dan is het zaak om actie te ondernemen. Binnen ons ras en vooral bij de Mechelaars uit zgn. Werklijnen is al enkele decennia bekend dat er een aandoening met cerebellaire ataxie bij pups voorkomt. Deze afwijking is zeer ernstig aangezien de pups geëuthanaseerd moeten worden omdat deze afwijking niet verenigbaar is met een goede kwaliteit van leven. Het nieuws van de nu beschikbare test voor het bepalen van de "sponsachtige degeneratie met cerebellaire ataxie Subtype 1" (SDCA1) werd net voor Kerstmis 2016 bekend, in juni 2017 gevolgd door een test voor een tweede subtype (SDCA2). Vanwege deze recente ontwikkelingen en het grote belang voor de goede gezondheid van fokdieren en hun nakomelingen willen we hier passend op reageren door u te informeren over deze aandoening. Verschillende rasverenigingen in het buitenland raden inmiddels dringend aan de fokdieren op deze defecten te laten testen (voorbeelden: VBSÖ in Oostenrijk, DMC in Duitsland) of verplichten de test voor foktoestemming (SKBS in Zwitserland). De Tsjechische rasvereniging KCHBO publiceert zelfs een lijst met testresultaten. Deze maatregels kunnen van belang zijn indien u een pup in het buitenland gaat aanschaffen of als u een reu bezit welke in het buitenland gaat dekken. Ook de rasverenigingen in Nederland zullen in overleg met hun leden moeten bepalen hoe te gaan handelen nu er tests zijn. Nu, nog zonder reglementen welke op deze afwijking van toepassing zijn, is het doen van de DNA test voor men gaat fokken met werklijnen zeer aan te bevelen (ook voor Tervuerense uit werklijnen).
Een van de taken van een rasvereniging is uitdrukkelijk het voorkomen van het fokken met dieren die bewezen belast zijn met erfelijke ziekten die ernstig letsel of de dood veroorzaken, en het voorkomen van de verspreiding van dergelijke genetische defecten. Voor sommige afwijkingen is er geen of helaas nog geen test om vooraf te kunnen doen. Ook is het onmogelijk om alles te gaan testen. Sommige ziektes komen in een bepaalde variëteit voor en niet of nauwelijks in een andere variëteit. Andere gebreken komen bij specifieke populaties voor zoals nu het geval lijkt. Indien er een afwijking binnen het ras/variëteit/populatie met een regelmaat lijkt voor te komen en er is een test beschikbaar dan is het zaak om actie te ondernemen. Binnen ons ras en vooral bij de Mechelaars uit zgn. Werklijnen is al enkele decennia bekend dat er een aandoening met cerebellaire ataxie bij pups voorkomt. Deze afwijking is zeer ernstig aangezien de pups geëuthanaseerd moeten worden omdat deze afwijking niet verenigbaar is met een goede kwaliteit van leven. Het nieuws van de nu beschikbare test voor het bepalen van de "sponsachtige degeneratie met cerebellaire ataxie Subtype 1" (SDCA1) werd net voor Kerstmis 2016 bekend, in juni 2017 gevolgd door een test voor een tweede subtype (SDCA2). Vanwege deze recente ontwikkelingen en het grote belang voor de goede gezondheid van fokdieren en hun nakomelingen willen we hier passend op reageren door u te informeren over deze aandoening. Verschillende rasverenigingen in het buitenland raden inmiddels dringend aan de fokdieren op deze defecten te laten testen (voorbeelden: VBSÖ in Oostenrijk, DMC in Duitsland) of verplichten de test voor foktoestemming (SKBS in Zwitserland). De Tsjechische rasvereniging KCHBO publiceert zelfs een lijst met testresultaten. Deze maatregels kunnen van belang zijn indien u een pup in het buitenland gaat aanschaffen of als u een reu bezit welke in het buitenland gaat dekken. Ook de rasverenigingen in Nederland zullen in overleg met hun leden moeten bepalen hoe te gaan handelen nu er tests zijn. Nu, nog zonder reglementen welke op deze afwijking van toepassing zijn, is het doen van de DNA test voor men gaat fokken met werklijnen zeer aan te bevelen (ook voor Tervuerense uit werklijnen).
Achtergrond
Cerebellaire ataxie is een neurologische aandoening die op heel jonge leeftijd kan optreden bij de Belgische Herdershond, met name bij de Mechelaar. Bij ataxie verlopen bewegingen onsamenhangend en ongecoördineerd, terwijl de spierkracht op zich niet aangetast is. Dit wordt veroorzaakt door een stoornis in de kleine hersenen oftewel het “cerebellum”. Bij pups met cerebellaire ataxie zijn vanaf ongeveer 4 weken kenmerken te zien zoals breed staan, zwalkende gang, schudden van de kop, omvallen bij het gaan lopen en omvallen met verkrampte spieren bij het eten. Soms valt een slechte bespiering van de achterhand op. Vanwege de onvermijdelijke verslechtering in de weken erna worden deze pups meestal voor de leeftijd van 12 weken ingeslapen. Alhoewel deze symptomen al lange tijd bekend waren, is er lang onduidelijkheid geweest over wat hier nu precies aan de hand was. Ook voor dierenartsen is het niet gemakkelijk te onderkennen, omdat deze symptomen ook het gevolg kunnen zijn van bijvoorbeeld vergiftiging, virussen, bacteriële infecties enzovoorts. Maar dankzij een internationaal onderzoek is er nu meer bekend. Dit onderzoek kwam in een stroomversnelling n.a.v. een Duitse fokker die haar ervaringen met dit ziektebeeld bij haar pups openbaar maakte, wat er uiteindelijk toe leidde dat er meerdere fokkers zich meldden met dezelfde problemen en er meer pups en hun familieleden onderzocht konden worden. Hieruit bleek dat er sprake is van een erfelijk bepaalde afwijking die leidt tot abnormale structuur van het hersenweefsel. Uiteindelijk kon er eind 2016 een genetische test ontwikkeld worden voor één van de varianten van deze afwijking. Sinds juni 2017 is er ook een test voor een tweede variant. Hierdoor is het nu mogelijk om (fok)dieren te testen op de aanwezigheid van dit erfelijke defect, zodat er zoveel mogelijk voorkomen kan worden dat er meer dieren geboren worden met deze ellendige ziekte. Men dient te beseffen dat deze ontwikkelde testen (SDCA1 en SDCA2) alleen 2 varianten van de cerebellaire ataxie kan opsporen. Daarom is het van groot belang dat fokkers en dierenartsen bekend zijn met dit probleem. Aan ouderdieren die deze erfelijke afwijking met zich meedragen, is verder niks te zien omdat zij niet ziek zijn. Als er pups zijn met vergelijkbare verschijnselen, kan de specifieke diagnose alleen gesteld worden door onderzoek van de hersenen. Ook wordt de oproep gedaan om mee te werken aan het onderzoek naar de andere varianten door in zulke gevallen bloed beschikbaar te stellen van de zieke pups, van al hun nestgenoten en van beide ouderdieren. Voor de subtypen SDCA1 en SDCA2 heeft zulk onderzoek al geleid tot een test, en door samenwerking over landgrenzen heen is er de mogelijkheid ook voor andere varianten tests te kunnen ontwikkelen zodat we dit hopelijk in de toekomst zover mogelijk kunnen uitbannen. Voor zover bekend veroorzaken de andere varianten of subtypen verschijnselen die erg lijken op die van SDCA1.
Hieronder vindt u een vertaling van het artikel voor Rasverenigingen over SDCA1 van de Universiteit van Bern. Links naar de originele PDF documenten:
Engels
Duits
Frans
Geachte dames/heren, Wij willen U graag informeren dat wij in een internationaal samenwerkingsverband een stap verder gekomen zijn met het onderzoek naar Cerebellaire Dysfunctie (ziekte van de kleine hersenen) bij de Belgische herdershond. Na lang onderzoek hebben wij bij de Belgische Herdershond, in het bijzonder bij de Mechelse en Tervuerense herder, een genetische afwijking geïdentificeerd die een ernstige neurologische ziekte met monogenische autosomaal recessieve overerving veroorzaakt. Deze ziekte is door ons “Sponsachtige Degeneratie met Cerebellaire Ataxie Subtype 1” (SDCA1) genoemd. Dankzij de bevindingen van ons onderzoek is het nu mogelijk een genetisch onderzoek d.m.v. een gentest (SDCA1) te laten uitvoeren bij gespecialiseerde laboratoria, waarmee onopzettelijk fokken met betroffen nakomelingen voorkomen kan worden. De gentest wordt op dit moment door de volgende laboratoria aangeboden: LABOKLIN (https://shop.labogen.com/) en OPTIGEN (http://www.optigen.com/opt9_sdca1_test.html). Het Instituut voor Genetica van de Universiteit van Bern biedt de SDCA1 gentest niet als service aan. Het geïdentificeerde SDCA1 gendefect verklaart echter niet alle vormen van cerebellaire dysfunctie bij de Belgische Herdershond. Wij gaan ervan uit, dat andere klinisch gelijkende vormen van cerebellaire dysfunctie bij de Belgische Herdershond door andere gendefecten veroorzaakt worden en wij hopen deze in de toekomst ook nog te kunnen identificeren.
Cerebellaire ataxie is een neurologische aandoening die op heel jonge leeftijd kan optreden bij de Belgische Herdershond, met name bij de Mechelaar. Bij ataxie verlopen bewegingen onsamenhangend en ongecoördineerd, terwijl de spierkracht op zich niet aangetast is. Dit wordt veroorzaakt door een stoornis in de kleine hersenen oftewel het “cerebellum”. Bij pups met cerebellaire ataxie zijn vanaf ongeveer 4 weken kenmerken te zien zoals breed staan, zwalkende gang, schudden van de kop, omvallen bij het gaan lopen en omvallen met verkrampte spieren bij het eten. Soms valt een slechte bespiering van de achterhand op. Vanwege de onvermijdelijke verslechtering in de weken erna worden deze pups meestal voor de leeftijd van 12 weken ingeslapen. Alhoewel deze symptomen al lange tijd bekend waren, is er lang onduidelijkheid geweest over wat hier nu precies aan de hand was. Ook voor dierenartsen is het niet gemakkelijk te onderkennen, omdat deze symptomen ook het gevolg kunnen zijn van bijvoorbeeld vergiftiging, virussen, bacteriële infecties enzovoorts. Maar dankzij een internationaal onderzoek is er nu meer bekend. Dit onderzoek kwam in een stroomversnelling n.a.v. een Duitse fokker die haar ervaringen met dit ziektebeeld bij haar pups openbaar maakte, wat er uiteindelijk toe leidde dat er meerdere fokkers zich meldden met dezelfde problemen en er meer pups en hun familieleden onderzocht konden worden. Hieruit bleek dat er sprake is van een erfelijk bepaalde afwijking die leidt tot abnormale structuur van het hersenweefsel. Uiteindelijk kon er eind 2016 een genetische test ontwikkeld worden voor één van de varianten van deze afwijking. Sinds juni 2017 is er ook een test voor een tweede variant. Hierdoor is het nu mogelijk om (fok)dieren te testen op de aanwezigheid van dit erfelijke defect, zodat er zoveel mogelijk voorkomen kan worden dat er meer dieren geboren worden met deze ellendige ziekte. Men dient te beseffen dat deze ontwikkelde testen (SDCA1 en SDCA2) alleen 2 varianten van de cerebellaire ataxie kan opsporen. Daarom is het van groot belang dat fokkers en dierenartsen bekend zijn met dit probleem. Aan ouderdieren die deze erfelijke afwijking met zich meedragen, is verder niks te zien omdat zij niet ziek zijn. Als er pups zijn met vergelijkbare verschijnselen, kan de specifieke diagnose alleen gesteld worden door onderzoek van de hersenen. Ook wordt de oproep gedaan om mee te werken aan het onderzoek naar de andere varianten door in zulke gevallen bloed beschikbaar te stellen van de zieke pups, van al hun nestgenoten en van beide ouderdieren. Voor de subtypen SDCA1 en SDCA2 heeft zulk onderzoek al geleid tot een test, en door samenwerking over landgrenzen heen is er de mogelijkheid ook voor andere varianten tests te kunnen ontwikkelen zodat we dit hopelijk in de toekomst zover mogelijk kunnen uitbannen. Voor zover bekend veroorzaken de andere varianten of subtypen verschijnselen die erg lijken op die van SDCA1.
Hieronder vindt u een vertaling van het artikel voor Rasverenigingen over SDCA1 van de Universiteit van Bern. Links naar de originele PDF documenten:
Engels
Duits
Frans
Geachte dames/heren, Wij willen U graag informeren dat wij in een internationaal samenwerkingsverband een stap verder gekomen zijn met het onderzoek naar Cerebellaire Dysfunctie (ziekte van de kleine hersenen) bij de Belgische herdershond. Na lang onderzoek hebben wij bij de Belgische Herdershond, in het bijzonder bij de Mechelse en Tervuerense herder, een genetische afwijking geïdentificeerd die een ernstige neurologische ziekte met monogenische autosomaal recessieve overerving veroorzaakt. Deze ziekte is door ons “Sponsachtige Degeneratie met Cerebellaire Ataxie Subtype 1” (SDCA1) genoemd. Dankzij de bevindingen van ons onderzoek is het nu mogelijk een genetisch onderzoek d.m.v. een gentest (SDCA1) te laten uitvoeren bij gespecialiseerde laboratoria, waarmee onopzettelijk fokken met betroffen nakomelingen voorkomen kan worden. De gentest wordt op dit moment door de volgende laboratoria aangeboden: LABOKLIN (https://shop.labogen.com/) en OPTIGEN (http://www.optigen.com/opt9_sdca1_test.html). Het Instituut voor Genetica van de Universiteit van Bern biedt de SDCA1 gentest niet als service aan. Het geïdentificeerde SDCA1 gendefect verklaart echter niet alle vormen van cerebellaire dysfunctie bij de Belgische Herdershond. Wij gaan ervan uit, dat andere klinisch gelijkende vormen van cerebellaire dysfunctie bij de Belgische Herdershond door andere gendefecten veroorzaakt worden en wij hopen deze in de toekomst ook nog te kunnen identificeren.
Uitleg van de test resultaten:
Voor elke erfelijke eigenschap zijn er twee exemplaren van elk gen in het genoom van de hond.
Eén exemplaar krijgt het dier van zijn vader en één exemplaar van zijn moeder. Als een eigenschap autosomaal recessief vererft, betekent dat, dat het dier alleen ziek wordt als zowel de vader als de moeder het defecte gen draagt, maar zelf niet aan de ziekte lijden. Dragers geven de erfelijke afwijking met een waarschijnlijkheid van 50% door aan hun nakomelingen. Bij een combinatie van twee dragers bestaat het gevaar dat de nakomelingen zullen lijden aan SDCA1 (25% kans voor iedere pup). Daarom mogen in geen geval 2 dragers met elkaar gecombineerd worden. Dragers zouden niet categorisch uitgesloten moeten worden van de fokkerij, maar zouden alleen ingezet moeten worden in combinatie met dieren die vrij zijn van deze genetische afwijking, waarmee er verzekerd wordt dat er geen aangetaste pups geboren zullen worden.
Gedetailleerde informatie over ons onderzoek kunt u hier vinden:
Link naar de publicatie:
http://www.g3journal.org/…/12/19/g3.116.038455.full.pdf+html
Link naar onze website algemene informatie en het insturen van bloed monsters voor verder onderzoek:
http://www.genetics.unibe.ch/…/cerebellaere_…/index_ger.html (Duits) of http://www.genetics.unibe.ch/research/documents_dogs/cerebellar_ataxia_in_the_belgian_shepherd/index_eng.html (Engels).
Voor eventuele vragen kunt U contact opnemen met de volgende personen:
Veterinärmedizinische Universität Wien:
Prof. Dr. Miriam Kleiter: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Priv. Doz. Dr. Michael Leschnik: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Vetsuisse Fakultät der Universität Bern:
Dr. Elisabeth Dietschi: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Schema van het te verwachten resultaat van vererving.
Wanneer de ouderdieren op de afwijking (SDCA1) getest zijn en derhalve het genotype bekend is hoeven er geen pups meer te worden geboren die lijden aan deze afwijking.
Ouderdier 1 (genotype)
Ouderdier 2 (genotype)
Voor elke erfelijke eigenschap zijn er twee exemplaren van elk gen in het genoom van de hond.
Eén exemplaar krijgt het dier van zijn vader en één exemplaar van zijn moeder. Als een eigenschap autosomaal recessief vererft, betekent dat, dat het dier alleen ziek wordt als zowel de vader als de moeder het defecte gen draagt, maar zelf niet aan de ziekte lijden. Dragers geven de erfelijke afwijking met een waarschijnlijkheid van 50% door aan hun nakomelingen. Bij een combinatie van twee dragers bestaat het gevaar dat de nakomelingen zullen lijden aan SDCA1 (25% kans voor iedere pup). Daarom mogen in geen geval 2 dragers met elkaar gecombineerd worden. Dragers zouden niet categorisch uitgesloten moeten worden van de fokkerij, maar zouden alleen ingezet moeten worden in combinatie met dieren die vrij zijn van deze genetische afwijking, waarmee er verzekerd wordt dat er geen aangetaste pups geboren zullen worden.
Gedetailleerde informatie over ons onderzoek kunt u hier vinden:
Link naar de publicatie:
http://www.g3journal.org/…/12/19/g3.116.038455.full.pdf+html
Link naar onze website algemene informatie en het insturen van bloed monsters voor verder onderzoek:
http://www.genetics.unibe.ch/…/cerebellaere_…/index_ger.html (Duits) of http://www.genetics.unibe.ch/research/documents_dogs/cerebellar_ataxia_in_the_belgian_shepherd/index_eng.html (Engels).
Voor eventuele vragen kunt U contact opnemen met de volgende personen:
Veterinärmedizinische Universität Wien:
Prof. Dr. Miriam Kleiter: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Priv. Doz. Dr. Michael Leschnik: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Vetsuisse Fakultät der Universität Bern:
Dr. Elisabeth Dietschi: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Schema van het te verwachten resultaat van vererving.
Wanneer de ouderdieren op de afwijking (SDCA1) getest zijn en derhalve het genotype bekend is hoeven er geen pups meer te worden geboren die lijden aan deze afwijking.
Ouderdier 1 (genotype)
Ouderdier 2 (genotype)
Normaal/Vrij
Drager
Lijder*
Normaal/Vrij
Allen: Normaal/Vrij
1/2 = Normaal/Vrij
1/2 = Drager
Allen: Drager
Drager
1/2: = Normaal/vrij
1/2 = Drager
1/4 = Normaal/Vrij
1/2 = Drager
1/4 = Lijder
1/2 = Drager
1/2 = Lijder
Lijder*
Allen: Drager
1/2 = Drager
1/2 = Lijder
Allen: Lijder
Lijder*- deze combinatie zal in praktijk onwaarschijnlijk blijken omdat lijders meestal in het nest geëuthanaseerd worden
SDCA2
Drager
Lijder*
Normaal/Vrij
Allen: Normaal/Vrij
1/2 = Normaal/Vrij
1/2 = Drager
Allen: Drager
Drager
1/2: = Normaal/vrij
1/2 = Drager
1/4 = Normaal/Vrij
1/2 = Drager
1/4 = Lijder
1/2 = Drager
1/2 = Lijder
Lijder*
Allen: Drager
1/2 = Drager
1/2 = Lijder
Allen: Lijder
Lijder*- deze combinatie zal in praktijk onwaarschijnlijk blijken omdat lijders meestal in het nest geëuthanaseerd worden
SDCA2
|
Schema van het te verwachten resultaat van vererving. Wanneer de ouderdieren op de afwijking (SDCA1) getest zijn en derhalve het genotype bekend is hoeven er geen pups meer te worden geboren die lijden aan deze afwijking. |
|||
|
Ouderdier 1 (genotype) |
Ouderdier 2 (genotype) |
||
|
Normaal/Vrij |
Drager |
Lijder* |
|
|
Normaal/Vrij |
Allen: Normaal/Vrij |
1/2 = Normaal/Vrij 1/2 = Drager |
Allen: Drager |
|
Drager |
1/2: = Normaal/vrij |
1/4 = Normaal/Vrij 1/2 = Drager |
1/2 = Drager |
|
Lijder* |
Allen: Drager |
1/2 = Drager |
Allen: Lijder |
|
Lijder*- deze combinatie zal in praktijk onwaarschijnlijk blijken omdat lijders meestal in het nest geëuthanaseerd worden |
|||
Na het vinden van de tweede variant van SDCA is er opnieuw een document gepubliceerd t.b.v. de rasverenigingen. Links naar dit document over SDCA2:
Engels
Duits
Frans
Samengevat: De tweede variant van deze erfelijke neurologische ziekte met cerebellaire ataxie (SDCA2) heeft net als SDCA1 een monogenische autosomaal recessieve overerving. Dit betekent dat de hond van beide ouderdieren het betreffende gen gekoppeld aan SDCA2 moet meekrijgen om de ziekte te tonen. De symptomen van SDCA2 komen grotendeels overeen met die van SDCA1, maar het verloop van de ziekte is vaak sneller. Ook is er in sommige gevallen sprake van bijkomende klinische verschijnselen zoals blindheid, toevallen en cirkelen.
Verschillende laboratoria bieden de test voor SDCA2 aan, o.a. LABOKLIN (https://shop.labogen.com/) en FERAGEN (https://feragen.at), als afzonderlijke test en/of in combinatie met SDCA1.
De erfelijke afwijkingen SDCA1 en SDCA2 worden onafhankelijk van elkaar doorgegeven.
Opmerkingen en links bij de artikelen
Vergelijkbare beschrijving van een aandoening gevonden bij 2 kruising mechelaars
(moeder mechelaar x onbekende vader)
https://pdfs.semanticscholar.org/9a5b/362de6279015e22ff1bb23ebb3941d9dc398.pdf
( http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1939-1676.1991.tb00937.x/abstract)
Eerdere studie die de aandoening beschrijft: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=21488963+[UID]
De test kan bij Labogen aangevraagd worden via de website, maar als je problemen
hebt bij het aanvragen via het ras selectiesysteem, kun je dat ook aanvragen via email.
Daarin vermeld je dan dat het de SDCA1, SDCA2 of combinatie SDCA1/SDCA2 test betreft. De test kan gedaan worden d.m.v. swabs of bloedmonsters.
Er wordt uitdrukkelijk benadrukt om contact op te nemen met het onderzoeksteam in
Bern als er zich gevallen voordoen met neurologische uitval bij pups, en materiaal in te zenden van alle nestgenoten en de beide ouderdieren om zo snel mogelijk ook andere subtypen te kunnen identificeren.
Website/pagina over het nest van Mareike Wollschlager die zo’n grote rol heeft gespeeld
in het naar buiten brengen en bespreekbaar maken van dit probleem, en het mobiliseren
van eigenaars/fokkers voor het materiaal voor het onderzoek:
http://www.malinois-unter-schwarzer-flagge.de/html/ataxie.html. Op deze pagina staan ook video’s van haar pups. Men dient zich te realiseren dat de verschijnselen niet bij alle gevallen van SDCA precies hetzelfde zijn.
Oproep voor degenen die hun hond hebben laten testen op SDCA1/SDCA2 en deze hond op working-dog.eu hebben geregistreerd: graag de SDCA1/2 uitslagen vermelden in het veld: ”gezondheidsuitslag”. De reden hiervoor is dat je het dan kunt opzoeken via de zoekfunctie van de site. Men hoopt dat duidelijke vermelding anderen ertoe kan aanzetten ook te testen en de resultaten met anderen te delen.